Ký ức chợ Pleiku xưa

(GLO)- Không đơn thuần là nơi giao thương, mua bán, chợ Pleiku xưa (nay là Trung tâm Thương mại Pleiku) đối với nhiều người con Phố núi còn là nơi neo giữ một phần ký ức. Để rồi, mỗi lần nhắc chuyện xưa, trong lòng họ lại bồi hồi xúc cảm về một thời đáng nhớ…

1. Một ngày tháng 8,

mưa thôi rả rích. Những tia nắng vén màn mây chiếu rọi xuống phố phường. Nơi ki ốt góc ngã ba đường Ngô Gia Tự-Duy Tân, bà Phạm Thị Hồng Hà (66 tuổi) cặm cụi gỡ mấy tấm ni lông che mưa bên hiên quầy, để lộ sạp hàng với những chiếc chăn, ga, gối, đệm đầy màu sắc. “Mùa mưa ở Pleiku đến rồi, buôn bán cũng bắt đầu cực và thưa khách hơn”-bà Hà cảm thán.

Đầu những năm 90 của thế kỷ trước, sau khi nghỉ việc nhà nước vì mất sức lao động, bà Hà quyết định hành động ra chợ Pleiku kinh doanh quần áo may sẵn và đồ bảo lãnh lao động để mưu sinh. Trong ký ức của bà, khi ấy, khu chợ còn có tên gọi là chợ Lớn, chợ Mới, không khí bán mua rất sinh động, sôi động. Trên khuôn đất rộng hình chữ nhật chỉ có một mái che hình vòm lợp bằng tôn kẽm với những trụ bê tông làm cột đỡ, 4 phía để trống không thưng bít. Tiểu thương ngồi trong lồng chợ theo từng ô phân sẵn ( mỗi ô khoảng chừng 9 mét vuông ), tự đóng sạp gỗ hình khối vuông hay chữ nhật để trưng hàng bán. Riêng những mẫu sản phẩm tươi sống như thịt, cá … thường được bày trên những chiếc bàn gỗ thấp hình chữ nhật mà mọi người quen gọi là phản. Bên ngoài nhà lồng có một nơi dành cho đồng bào dân tộc thiểu số hay những người “ chạy chợ ” bán mua những sản vật tự nuôi trồng được theo mùa .

“ Vì khoảng trống kinh doanh khá nhỏ nên tôi không trữ quá nhiều hàng mà hết đâu nhập đó. Thường thì tầm 1 tuần đến 10 ngày, tôi sẽ theo xe vào TP HCM lấy hàng 1 lần. Các tuyến đường bao quanh chợ như Thi Sách ( A1 ), Ngô Gia Tự ( A2 ) thời gian trước chỉ là những con hẻm nhỏ. Do đó, mỗi khi hàng về, chúng tôi đều phải tự khuân vác hoặc thuê người đưa hàng từ đầu đường chính vào chứ xe không hề chở đến tận nơi ” – bà Hà kể .

Dọc tuyến đường Ngô Gia Tự, việc kinh doanh, mua bán khá nhộn nhịp. Ảnh: Mộc Trà

Cách quầy bà Hà không xa là sạp hàng bán đồ truyền thống cuội nguồn đồng bào dân tộc thiểu số địa phương của bà Thân Thị Ngọc Lan ( 74 tuổi ). Vừa sắp xếp lại sản phẩm & hàng hóa, bà Lan vừa bồi hồi nhắc nhớ về hành trình dài gần nửa thế kỷ gắn bó với chợ Pleiku. Buổi đầu ra chợ, bà chỉ bán vải, sau đó chuyển sang kinh doanh thương mại quần áo may sẵn và đồ thổ cẩm truyền thống cuội nguồn của đồng bào dân tộc bản địa Bahnar, Jrai. “ Mặc dù kinh doanh có lúc thăng trầm, tuy nhiên tôi chưa khi nào có dự tính bỏ chợ. Cả 7 đứa con của tôi cũng dần lớn lên và trưởng thành theo những ngày cùng mẹ ra chợ bán hàng. Bởi vậy, nơi đây vừa là thói quen, vừa là niềm vui cũng như ngôi nhà thứ hai của cả mái ấm gia đình ” – bà Lan bộc bạch .

Cũng theo bà Lan và một số ít tiểu thương nhỏ lẻ lớn tuổi, chợ Pleiku sinh ra vào khoảng chừng những năm 1957 – 1958, tọa lạc ở vị trí Trung tâm Thương mại Pleiku ngày này nhưng diện tích quy hoạnh nhỏ hơn. Chợ nhóm họp hầu hết cả ngày và quanh năm, hoạt động giải trí khá sầm uất. Đến đầu thập niên 60 của thế kỷ XX, trong chợ Open nhiều hiệu buôn lớn, nhà xây vững chắc bán nông sản, rượu, bia, nước ngọt, bánh kẹo hay kinh doanh thương mại vàng bạc, nữ trang. Phần đông là của người Hoa như : Cần Thành, Hiệp Lợi, Chí Bát Chành, Tân Thành … ; chỉ có 1 số ít ít của dân cư địa phương như : hiệu buôn Minh Phát, tiệm vàng Vĩnh Thạnh .

Bà Thân Thị Ngọc Lan (bìa phải) và bà Phạm Thị Hồng Hà cùng nhắc nhớ về hoạt động của chợ Pleiku xưa. Ảnh: Mộc Trà

Chia sẻ với tôi, bà Nguyễn Thị Thu Yến-quản lý tiệm vàng Kim Thành ( đường Nguyễn Thiện Thuật ), con gái của ông chủ hiệu buôn Minh Phát Nguyễn Đức Á nổi tiếng một thời ở khu vực chợ Pleiku-cho hay : Ngày trước, ba tôi mở hiệu buôn ngay vị trí góc cổng Trung tâm Thương mại Pleiku trên đường Trần Phú giờ đây, nhập hàng từ những người Hoa ở TP HCM về bán sỉ lẫn lẻ. Đến tháng 3-1975, khi thị xã Pleiku giải phóng, nhiều tiểu thương nhỏ lẻ ở chợ đã bỏ mặc gia tài để sơ tán. Không ít thành phần hôi của, cướp sản phẩm & hàng hóa ở những quầy bán hàng rồi châm lửa đốt khiến chợ bị cháy. Hiệu buôn của mái ấm gia đình tôi khi đó cũng bị ảnh hưởng tác động nặng nề. Hòa bình lập lại, ba tôi sửa tạm nhà ở rồi liên tục bán tạp hóa nhưng khá chật vật. Mãi đến năm 1989, khi Trung ương có quyết định hành động về việc được cho phép hộ kinh tế tài chính thành viên kinh doanh thương mại vàng bạc, đá quý, ba tôi mới rẽ hướng sang mở tiệm vàng để tôi cùng ông quản trị .

Không chỉ những tiểu thương nhỏ lẻ kinh doanh cố định và thắt chặt, chợ Pleiku còn là nơi neo giữ ký ức tuổi thơ của con dân Phố núi. Sinh ra và lớn lên tại Pleiku, bà Nguyễn Thị Hoa ( tổ 14, phường Phù Đổng ) còn nhớ như in những ngày bé theo mẹ lên chợ Mới. Không khí bán mua rộn ràng với khá đầy đủ thức vị khiến cô bé vùng ven mỗi lần lên TT chẳng thể rời mắt. Thời gian dần trôi, cùng với sự tăng trưởng của Phố núi, những shop thuận tiện, siêu thị nhà hàng hay chợ xã, phường mọc lên khắp chốn. Thế nhưng, bà Hoa vẫn giữ thói quen đi lên chợ Lớn để shopping mỗi dịp lễ, Tết hay khi mái ấm gia đình tổ chức triển khai sự kiện quan trọng .

Hiệu buôn Minh Phát trước giải phóng (ảnh nhân vật cung cấp).

Còn với anh Đinh Trọng Toàn ( tổ 9, phường Hoa Lư ), ký ức về chợ Pleiku lại gắn liền với những ngày giáp Tết. Anh kể, những năm cận trước và sau giải phóng, xóm 10 ( khối phố 55, thị xã Pleiku ) nơi anh sinh sống rộ lên nghề trồng hoa rồi trở thành nơi chuyên phân phối hoa cho thị trường Pleiku mỗi dịp xuân về. Cứ tầm 25, 26 tháng Chạp là cả xóm lại rộn ràng đưa hoa ra chợ ngay khu vực đường Nguyễn Thiện Thuật để bán. “ Tôi theo người nhà ra chợ sắp xếp hoa, canh giữ hoa suốt nhiều ngày mà không biết chán. Kế bên, hoạt động giải trí giao thương mua bán sản phẩm & hàng hóa những ngày giáp Tết cũng vô cùng sinh động chẳng thua kém so với ngày này ” – anh Toàn hồi nhớ .

2. Theo Lịch sử Đảng bộ TP. Pleiku (1945-2005),

bước sang những năm 90 của thế kỷ XX, sau khi thực hiện cơ chế mới, thương mại-dịch vụ ở Pleiku phát triển khá mạnh. Thời gian này, Thị ủy có chủ trương xây dựng các chợ trung tâm và chợ nông thôn để kích thích hàng hóa với phương châm “lấy chợ nuôi chợ” và chợ Lớn Pleiku cũng nằm trong số đó. Nhớ lại những ngày tuyên truyền, vận động bà con dời chợ để chuẩn bị giải phóng mặt bằng vào cuối năm 1995, ông Lê Văn Thủy-Đội trưởng Đội An ninh trật tự (Ban Quản lý Trung tâm Thương mại Pleiku) cho hay: “Khu vực chợ tạm khi đó được bố trí dọc trục đường Hoàng Văn Thụ, Nguyễn Thiện Thuật, Lê Lai và lấy bến xe nội thị làm trung tâm chợ. Đa phần tiểu thương đều rất đồng tình ủng hộ khi nghe chợ được đầu tư xây mới khang trang. Chúng tôi có nhiệm vụ giải tỏa, bố trí, sắp xếp cho tiểu thương buôn bán đúng vị trí quy định, đảm bảo an ninh trật tự và phòng cháy chữa cháy tại khu vực chợ tạm”.

Sau 2 năm khai công thiết kế xây dựng, tháng 8-1997, chợ Pleiku triển khai xong với tên gọi Trung tâm Thương mại Pleiku thường trực sự quản trị của Ủy Ban Nhân Dân thị xã Pleiku ( nay là TP. Pleiku ), theo Quyết định số 376 / QĐ-UB ngày 7-8-1997 của Ủy Ban Nhân Dân tỉnh. Trung tâm có tổng diện tích quy hoạnh hơn 16.670 mét vuông, gồm có những khuôn khổ chính : shop bách hóa, ki ốt, nhà lồng, nhà lều, nhà thao tác Ban Quản lý, 857 lô và 80 quầy bán hàng xuất hiện ngoài đường A1 và A2. Ông Bùi Kim Truyền-Phó Trưởng ban đảm nhiệm Ban Quản lý Trung tâm Thương mại Pleiku-thông tin : Hiện nay, có khoảng chừng hơn 500 hộ tiểu thương nhỏ lẻ đang kinh doanh thương mại cố định và thắt chặt và 170 – 200 hộ kinh doanh thương mại lộ thiên ( không liên tục ). 25 năm qua, Trung tâm đã trở thành nơi thanh toán giao dịch, mua và bán, trao đổi sản phẩm & hàng hóa của những tổ chức triển khai kinh tế tài chính và cá thể ; cũng là một trong những điểm đến được nhiều hành khách lựa chọn khi tới du lịch thăm quan Phố núi. Tuy nhiên, vì thời hạn đưa vào sử dụng đã khá lâu nhưng chưa được trùng tu bảo trì, sửa chữa thay thế lớn nên những khuôn khổ khu công trình đã xuống cấp trầm trọng. “ Ban Quản lý và nhiều kinh doanh nhỏ lẻ đều mong ước, Trung tâm sớm được góp vốn đầu tư thiết kế xây dựng khang trang trở lại, vừa tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho người dân kinh doanh thương mại, mua và bán, vừa góp thêm phần tăng trưởng du lịch cho địa phương ” – ông Truyền bày tỏ .

Trung tâm Thương mại Pleiku nhìn từ đường Nguyễn Thiện Thuật. Ảnh: Mộc Trà

Liên quan đến yếu tố này, quản trị Ủy Ban Nhân Dân TP. Pleiku Đỗ Việt Hưng cũng chứng minh và khẳng định, việc góp vốn đầu tư, tăng cấp Trung tâm Thương mại Pleiku là thiết yếu, tương thích với tiềm năng của thành phố về tăng trưởng kinh tế tài chính, du lịch ; góp thêm phần hoàn hảo, nâng cao những tiêu chuẩn của đô thị loại I. Tuy nhiên, vì kinh phí đầu tư góp vốn đầu tư cho dự án Bất Động Sản khá lớn nên thành phố đã yêu cầu tỉnh đưa dự án Bất Động Sản này vào hạng mục lôi kéo góp vốn đầu tư để kêu gọi nguồn lực từ xã hội nhằm mục đích kiến thiết xây dựng một TT thương mại khang trang, văn minh, xứng tầm với sự tăng trưởng của thành phố trong tiến trình lúc bấy giờ .

“ Hiện có 2 nhà góp vốn đầu tư đang chăm sóc đến dự án Bất Động Sản này. Ủy ban nhân dân thành phố đang phối hợp với những sở, ngành của tỉnh thao tác với nhà đầu tư để làm rõ thông tin về ý tưởng sáng tạo điều tra và nghiên cứu dự án Bất Động Sản trước khi báo cáo giải trình, đề xuất kiến nghị cấp có thẩm quyền được cho phép tiến hành. Ngay khi chọn được nhà đầu tư, thành phố sẽ thực thi giải phóng mặt phẳng cũng như tiến hành những giải pháp thiết yếu để không thay đổi hoạt động giải trí của Trung tâm Thương mại, tạo điều kiện kèm theo cho dự án Bất Động Sản được tiến hành thuận tiện, nhanh gọn ” – ông Hưng cho biết .

*

… “ Muốn khám phá về đời sống, thậm chí còn là văn hóa truyền thống và tập tục của một vùng đất nào đó thì hãy đến chợ ” – nhiều chuyên viên văn hóa truyền thống đã chứng minh và khẳng định như vậy. Dẫu đời sống tăng trưởng đã kéo theo sự Open của những mô hình shopping văn minh, nhưng những khu chợ truyền thống lịch sử vẫn có được vị trí nhất định trong lòng nhiều người. Và với dáng dấp “ hồn quê-hương phố ”, tin rằng, Trung tâm Thương mại Pleiku sẽ liên tục là điểm dừng chân của phần đông hành khách gần xa .

Source: https://dichvusieutoc247.com
Category : Đồ chơi sự kiện